Kelc'h Kentan : Da Darzh an Deiz ...
An Erbeder ( VII )
Eil Lodenn
/ Sevenidigezh /
" Breman ma veze tennet krenn digantan bed e yaouankiz ha ma seblante 'vit ar wech kentan distaolet gant ar mor war un aod estren , n'oa ket graet an traoù a save neuze en e spered gant pezh en doa sonjet en a-raok a-zivout e veaj ... "
Novalis - " Heinrich Von Ofterdingen " , 1 , 2 .
- Gaeltacht -
9 - Gaeltacht
" Da be vad merdein ken pell all
Ma'z eo ret mont d'ar strad ouzh genou an aber ? "
Youenn Gwernig - " Stok ouzh an Enez " *
IV - Iona
P'emeur edan mervel eo muzuliet gant pep unan ar pep resan , an hed-se a zisparti an Den ( " Man " e saozneg ) diouzh an Diwel ( IOAN , IONA ) .
Adwelout a reer dremm ur gornandonez .
Klevout a reer he c'homzoù kevrinus 'vez mesket en hor spered gant kuzhutoù bet laret dec'h e pleg hon skouarn war ar garantez pe ar marv ...
Deut eo da zasorc'hin pep skeudenn ur vuhez , Breizh hag he frondoù donvor , koadeg Brekilien , seurt neved keltiek , bugaleaj ur foeter-hent ha digenvezded anezhan goude ' kreiz Pariz ar bloavezhioù 1900 .
Kelaouenner ' oa Roll d'ar mare-se , sot-pitilh gant steredoniezh ha , 'vel an holl dud yaouank en doa kredet sur-' walc'h en dazont en e gambrig studier karter an Arsellva .
Met 'raok mont d'em gannan e skrivas ul lizher diwezhan .
Ken buan ez ae pep tra ! Sotoni ar brezel ...
Ha kendiviz an derc'hent gant al letanant Fournier na baoueze ket da voudal en e benn !
Kroget ' voe gant kudenn an Droug adarre .
- Ne vefe ket deuet hepken dre ma c'hellfe bout bet troet pep atomenn diwar he hent diouzh kredenn vrudet Epikuros anvet " Klinamen " ? , en doa goulennet dezhan ez-skoliad ar c'hlasoù-prientin ouzh studioù lennegel uhel . ( 35 )
- Un touell e vefe neuze hor frankiz ? , en doa respontet dezhan oberour " Meaulnes Veur " .
Met penaos rein priz d'an holl boanioù dimp-se ? , a zisoc'has ar skrivagner gant habaksted .
Ya , an droug-se henvel ouzh barvenn ur vaionetezenn : ken feuls he flemm pa stagit da ziwadan holl ha da skrijan diwar anoued o sevel ennoc'h tamm-ha-tamm didruez !
Diwezhatoc'h ez adkavfe moarvat danevell un dro-gaer unan bennak ar c'herentiad en ur bern paperajoù .
Kredin a rafe dezho holl e vefe hunvre , faltazi ...Legadenn ur c'hondaonad . ( 36 )
Setu an teul avat . Setu envorennoù dornskrivet a lenner ennan ha setu pezh a c'hoarvezas hervezan e Iona , lec'h ma veze bet skoet dre vrasan burzhud ar " Vari-Vorgan " war an aod !
" E miz Eost 1899 ' oa , un daouzek vloaz bennak evidon , a skrive ergerzher ar stered , va zreizhadenn gentan ...
" Ar Skiant out , ha me ar Varzhoniezh ! , a drompilhas a-daol-trumm va c'henderv 'pad ma vezemp kaset betek penn an enez gant un nerzh diverzus .
Met ne oa ket ar c'hontrol kentoc'h ?
Diaes ' oa din kompren birvilh ' oa ennan , a-hend-all .
Goloet ' oamp bet gant gouel stoubennek ur vrumenn dev .
Treuzin a rae un tokarn du daou lagad skeud , o vleinian ac'hanomp 'dreuz al lann . Ne vezed gwelet dirazomp koulskoude nemet kroaz ruz ur marc'heg eus Urzh an Templ .
Padal e tegouezhjomp en tu all d'ar mor .
Bez' oa kozh mogerioù du-hont , a seblante bout bet lakaet war ar gwagoù louet 'vel dasskedoù tenval sklerijennet gant al Loar . Ur chapelig ' oa ?
Un nor vras he stalafioù arc'hantet a zigoras en douar geot glas .
Klevout a ran c'hoazh son ken iskis ar vouezh-se tarzhet eus neblec'h , ken flour ha ken yen , artifisiel ha bresk war un dro gant he zaolioù vekanikel .
" Prinsez Iona eo va anv , degemer mat , va c'hannad !
Sellout a ran c'hoazh ouzh dremmoù kemmus liesdoare anezhi . Gwech e vije bet minc'hoarzh Virginia a dremene warno , gwech avat e pare warnon , livet 'vel don-donan ar stergoumoulenn , selloù glas-moug un doare euzhvil dizenel skantek e groc'henn gant linennoù serpantin hirvoan 'n e zremm !
Ha neuze ' oan bamet d'un dra zreitkred 'vidoc'h marteze !
E-barzh , ' oa ur gib emrodenn war un daol aour fetis .
Ur fulenn tan flamm a sklerijenne an holl gev-iliz ma vezemp ennan !
" Setu ar maen kouezhet eus an nenv ' oa kiriek da boanioù mab-den .
Hag en em rannas e teir zamm .
Ma vez kavet gant unan trede lodenn anezho , ' trec'ho war an Denvalijenn e Sklerijenn 'benn ar fin !
Ha dont a raio an eurvad hag ar peoc'h en-dro ! "
A-drenv din e santis un den bennak ma voe strafuilhet gantan hep ma vefe bet tu din kompren perak .
Ur gaer a vaouez ' oa heman , uhel '-walc'h he ment , he doa lakaet gant douster he dorn war va skoaz .
O tirollan da ouelan e kredis anavezout va mamm bet dianket gwechall pa oan ur babig .
Ken trubuilhet ' oamp hon-daou ken ' voe diaes din kompren mat ouzh an dra-man-tra .
Goude-se ' rofe pep hini 'c'hanomp un testeni dishenvel . Hag ur sonj ' oa deut dimp ivez ' vije bet chenchet hor brizh varregezhioù war an Douar , ken strishaet , en abeg d'ar Maen-Stered !
Pa oa poent dimp adkemer hent hon distro , ne voe ket anv ken da vont da Vro-Skos met , er c'hontrol , da gilan a belec'h ' oamp deut .
War-dro kreisteiz ' touaremp e Sant Padrig stok da Enez-Vanav .
O vezan na zeuen ket a-benn da gousket mat , ' m boa arvestet ouzh un dra eston burzhudus koulskoude war listenn ar vag .
Unan ar vartoloded o kaozeal gant e gamalad en doa tennet ur gorzennig kouevr divoas eus e chakod . Lakaet warni e seblante bezan un doare traezenn-dro bet graet eus strinkenn gouarz , pikennek he stumm , pezh gwerenn dreuzluc'hus liestalek .
N'em boe ket amzer d'em c'houlenn da betra ' servije .
O sellout ouzhin e krogas aon en den a daolas ar benveg dispar dreist ar bourzh . Un iskis a drouz a reas , 'vel hini ' zo bet klevet pa vez enaouet strakerezed e foarioù .
Hag e tiwanas ivez diskred ennon . Dreist-holl pa anavezis min souezhet Houarn Pogam o trein davedon !
C'hoant ' m boa da gomz eus se d'ar c'habiten .
Met ' oa aet dic'hallus 'vit ar poent gant embregoù abourzhan . "
'Vel-se ' strivas Roll da zeskrivan 'n e zeizlevr ar santad-man ken sebezus ennan da gredin distrein war e giz .
A-hervez 'vito ' oa chomet difinv an amzer .
E Douglas ' oa tremenet ur rederig da gas anezho kuit hag o c'hasfe ivez en-dro d'o leti 'barzh an noz .
Bleinier ar c'harr , marc'hadour Pennsans nemetan , en doa marteze kollet e stumm lavar slav o vezan ne ranne ger mui pe vui .
Ober a reas ar vugale sabatuet kalz goulennoù ouzh o zad-kozh ha , war a seblante dezho , ne gave penn ebet d'an holl draoù-se .
- Ha gouzout 'walc'h ' ouzoc'h ? , ne baoueze ket da larout dezho ' pad ma tegouezhent war uhelennoù Saint John , lec'h d'un emgav kevrinus .
Moarvat hoc'h eus kredet ' oa chapel Sant German ar manati Koulm ? Souezhet on evelkent ! , a c'hrozmolas 'n e varv . ( 37 )
An diskleriadur hepken o doe bet en diwezh ' oa hini bet graet da vat ha kaer da welout gant an den kozh e-kenver mall e yaouankizoù !
Em c'houlennet en doa digantan dre beseurt burzhud ' oa bet gouest e gwirionez e vab-vihan da ziguzhan doare kuzh ken difennet un dra 'vel-se .
Skein a reas ur c'hlaouenn ruz e kalon pep den kleier an iliz o tintal ton boud un eur pouezus hirc'hortozet 'vel hini-man leun a hud hag a levenez d'em welout goude keit amzer .
Stardan a reas ar vamm he bugel n'he doa ket gwelet abaoe bloavezhioù an erc'h du !
An iskisan-holl koulskoude ' oa pezh ' c'hoarvezas er c'hev-iliz : un abadenn spiritouriezh .
Ne zeue ket a-benn Roll , skuizh-divi , da gousket .
En aner edo o klask en ober , souchet en amc'houloù war ur gador-vrec'h sakristiri .
Goulaouet ' oa ar sal en amsked , bolzioù krommvegek enni , gant kantolorioù staget ouzh speurennoù mein kinviek kozh .
Bez' edo er pezh un daol grenn zivent kinklet he c'hustod aour digemmesk ma veze warni gant ur groazig keltiek troellennoù ezans he moged o vont kuit diganti .
Daouzek den ' chome tro-dro dezhi war o sav-sonn , gwisket gant saeoù-burell hir gwenn , ur c'habell fichet gant un " tribann " war benn pep hini anezho , ha ne sile drezan nemet selloù flamm kevrinus !
Ha Morgan ' oa c'hoazh ar vaouez-man he daoulagad wer a bennrene an emvod ? Un Dugez-Vras a hanvale bezan !
Un talgen strink sterniet gant arc'hant a lugerne war he zal goarek brizhardennoù bennak warnan .
Gant ur vouezh a ziskulie he orin rusian e tistagas komzoù a bouez :
" Bras eo an nec'hans ' kreiz an Arc'h . Ken galloudus eo hon enebourien ma ' z eo ret dimp divorfilan ! Re grenn ' oa marvet va fried ' vel m'emaon o paouez klevout digant-se ... ( 38 )
Ne oar ket c'hoazh e verc'h met ne zle ket bezan prizoniadez unan a vefe o foranan he madoù !
Breudeur , e kemenn deomp hor " Mestr-Meur " e rankfe bezan graet an eskemm war ar " Morven " pe anez e c'hoarvezfe ur gwallreuz bras o lezel hep doare ebet da chom bev an den !
Da c'hedal , e ro da anaout dimp Boris n'eus ket lec'h suroc'h 'get koadeg Brekilien pe enez Sezambr . O zensor prizius emaint o c'hortoz , a-hervez , bet kaset d'e vro orin en-dro 'benn ar fin . " ( 39 )
Ha goude bezan anavezet bremaik he c'halon ul levenez vras ha skedus don ennan , e seblante bezan freuzet breman gant ar c'heloù all , na pegen poanius ' oa bet anezhan !
Ne voe ket 'vit kredin rannan ur ger pe ober ur jestr bennak pep unan eus izili ar C'huzul o kregin en o daouarn .
En em zispartian a reas didrouz an eil re hag ar re all goude ur " Brav-Bras " a dregernas war voger gehelet an Drouizien :
" Bevet hor c'had , ra vo meulet an OINT ! ( 40 )
Ra chomo bev da viken 'n hor c'halonoù envor Arzhur-Leo Dagan ! "
( Da Vezan Kendalc'het )
___
DAN AR WERN - An Erbeder ( Kentan Kelc'h ) - VII - Sevenidigezh / Gaeltacht - Eil Lodenn - 9 - Gaeltacht - IV - Iona - Pep gwir miret strizh - Tous droits réservés - All rights reserved . " An Erbeder " ( Le Passeur des Mondes ) , Copyright 2005 SGDL / Dan Ar Wern hag Arbredor.com 2007 ha 2008 ( Numerical Version ) - Breton Version / E Brezhoneg .
___
Notennoù :
35 - Epikuros , prederour gresian ganet e Aten ( - 342/341 - - 270 ) .
36 - Degas a ra da sonj dimp ar pennad-man eus marv al letanant Fournier ( Alain-Fournier , oberour " Meaulnes Veur " - " Le Grand Meaulnes " , 1913 - bet lazhet e-pad un emgann e koad Saint-Remy ( Meuse ) d'an 22 a viz Gwengolo 1914 .
37 - Dismantroù an iliz-veur Sant German war enezig Sant Padrig e kornog Manav . Manati Sant Koulm war enez Iona e Bro-Skos .
38 - " An Ti Achantet " ( La Demeure Enchantée , I , 1 - Ar Plac'h Yaouank hag ar Mor ) - " Levr Virginia " ( Le Livre de Virginia , X , 20 ) .
39 - Menez skos ( A' Mhor Bheinn , 706 m ) e kontelezh Caithness ( Gallaibh ) .
40 - OINT ( Organisation Internationale du Nouveau Temple = Aozadur Etrebroadel an Templ Nevez ) .
DIWEZH AN EIL LODENN
6 - Diskuliadenn Roll ( I ha II )
7 - Ar Plac'h Yaouank hag an Unkorneg
8 - Mari-Vorgan ( I - Bleimor , II - Dre Holl Vorioù Loargannet )
9 - Gaeltacht ( I - ' Barzh Kambr-Lestr ar Sturier ,
II - Ninv Diarmuid ,
III - Arbor Mirabilis ( 1 )
- Reze
- Un Diougan e Teuit da Gerc'hat ?
IV - Iona )
